ΤΟ ΜΑΡΜΑΡΟ ΚΑΙ Η ΠΕΤΡΑ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ
Το μάρμαρο και η πέτρα, υλικά που χρησιμοποιήθηκαν στο παρελθόν ευρύτατα στην αρχιτεκτονική, άρχισαν να κατακτούν και πάλι τους διακοσμητές, τους αρχιτέκτονες και τους κατασκευαστές και να παίρνουν τη θέση που τους αξίζει ανάμεσα στα άλλα δομικά υλικά. Έτσι, το μάρμαρο γίνεται και πάλι ο πρωταγωνιστής στην οικοδομική και είναι πια αναμφισβήτητη η υπεροχή του στην αντοχή, στη συντήρηση, ακόμη και στο κόστος του σε σχέση με άλλα ανταγωνιστικά υλικά. Επιπλέον, η ομορφιά του, οι φυσικοί χρωματισμοί και η ικανότητά του να «δένει» αισθητικά με άλλα υλικά και διακοσμητικά στοιχεία, είναι προσόντα που αναγνωρίζονται όλο και περισσότερο από τον αρχιτεκτονικό κόσμο, αλλά και από τους ιδιώτες, αφού αυτοί επιλέγουν πολύ συχνά τα δομικά υλικά για την κατασκευή της κατοικίας τους.
Η πορεία για να ξανακερδίσει το μάρμαρο την εμπιστοσύνη του κόσμου ήταν μακριά και δύσκολη, αν σκεφθεί κανείς ότι το υλικό αυτό το θεωρούσαν για αρκετές δεκαετίες κρύο και πανάκριβο, κατάλληλο μόνο για υπερπολυτελείς κατασκευές και συνεπώς απρόσιτο για τις οικονομικές δυνατότητες του μέσου πολίτη. Επιπλέον, η εκτεταμένη χρήση του στις κατασκευές ταφικών μνημείων το καθιέρωσε στη συνείδηση πολλών ανθρώπων, ως ένα υλικό που επαναφέρει στη μνήμη μόνο δυσάρεστα γεγονότα. Χρειάστηκε πολύς χρόνος για να καταρριφθούν αυτές οι αντιλήψεις και βέβαια πολλή προσπάθεια από την πλευρά των επιχειρήσεων μαρμάρου να πείσουν τους αρχιτέκτονες και τους κατασκευαστές ότι μπορούν να εμπιστευτούν απόλυτα το μάρμαρο και μάλιστα όχι μόνο στις κλασικές εφαρμογές (επενδύσεις, δαπεδοστρώσεις, σκάλες), αλλά και στις κατασκευές επίπλων, καλλιτεχνημάτων και διακοσμητικών αντικειμένων. Και αυτό, γιατί και στον τομέα της καλλιτεχνικής επεξεργασίας το μάρμαρο έχει αποδείξει ότι μπορεί να ικανοποιήσει τις αυστηρές απαιτήσεις των σχεδιαστών και διακοσμητών.
Κάθε καλλιτέχνης απαιτεί από το υλικό που χρησιμοποιεί να μην προδώσει το γούστο, τη φαντασία και τα αισθητικά του ερεθίσματα, αλλά αντίθετα να προβάλλει με ένταση και ρεαλισμό την εικαστική του πρόταση. Την ικανότητα αυτή την έχει το μάρμαρο, γεγονός που αναγνωρίζουν πολλοί διακοσμητές και κατασκευαστές που δεν προδόθηκαν ποτέ από αυτό το υλικό σε κάποια εφαρμογή του. Επιπλέον, η παράλληλη εξέλιξη της τεχνολογίας στην εξόρυξη, στην κοπή, στην κατεργασία, στο φινίρισμα και στις ποικίλες εφαρμογές του μαρμάρου, έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο στην αναζήτηση του υλικού, αφού πλέον οι κατασκευαστές διαθέτουν όλα τα απαραίτητα μέσα για να εφαρμόσουν μια αρχιτεκτονική πρόταση απραγματοποίητη σε άλλες εποχές.
Σήμερα, οι εφαρμογές του μαρμάρου και της πέτρας στις διάφορες κατασκευές είναι απεριόριστες. Οι ανθεκτικές και πολυτελείς μαρμάρινες δαπεδοστρώσεις διακοσμούν εντυπωσιακά οποιοδήποτε χώρο, τόσο σε απλές κατοικίες όσο και σε κτίρια γραφείων, τράπεζες, ξενοδοχεία και εκκλησίες και αποτελούν μια από τις κυριότερες εφαρμογές στη σύγχρονη οικοδομική. Επίσης, από μάρμαρο κατασκευάζονται όλο και περισσότερες εσωτερικές και εξωτερικές σκάλες και ορθομαρμαρώσεις, ενώ έχουμε και παραδείγματα αισθητικά άψογης εφαρμογής του στην εσωτερική διακόσμηση.
Σήμερα, υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις για να κατακτήσει το μάρμαρο ακόμα μεγαλύτερο μερίδιο στη διεθνή και εγχώρια αγορά δομικών υλικών. Πρέπει όμως να μη σταματήσει ο αγώνας για την προβολή του και την εφαρμογή μιας σωστής διαφήμισης, γιατί το μάρμαρο αντιμετωπίζει οξύτατο ανταγωνισμό από άλλα υλικά όπως το ξύλο, τα κεραμικά πλακίδια και άλλα συνθετικά δομικά υλικά που συχνά προτιμώνται, αν και δεν αμφισβητείται η αισθητική του αξία. Και αυτό, γιατί υπάρχει ανεπαρκής ή κακή πληροφόρηση γύρω από τις φυσικομηχανικές και τεχνικές ιδιότητές του και την ικανότητα εκπλήρωσης κάθε κατασκευαστικής απαίτησης.
Η διακόσμηση εσωτερικών χώρων, εκτός των επενδύσεων επιφανειών, περιλαμβάνει και κάθε στοιχείο που μπορεί να προστεθεί στο χώρο και να βελτιώσει το αισθητικό αποτέλεσμα. Το μάρμαρο και σ’ αυτή την περίπτωση, είτε ως έπιπλο, είτε ως απλός πάγκος, είτε ως διακοσμητικό αντικείμενο, αν χρησιμοποιηθεί σωστά, μπορεί να προσφέρει θαυμάσιες λύσεις και να αλλάξει την όψη ενός χώρου. Τα πολύ όμορφα φυσικά χρώματα του υλικού μπορούν να συνδυαστούν μεταξύ τους ή με το χρώμα άλλων υλικών και να δημιουργήσουν μια ζεστή ατμόσφαιρα. Επομένως, η χρησιμοποίηση του μαρμάρου και της πέτρας για τη διακόσμηση ενός χώρου μπορεί να δώσει θαυμάσια αποτελέσματα, αρκεί να προσεχτεί και η αναλογία των χρωμάτων τους στο χώρο.
Με τα μάρμαρα και τα άλλα διακοσμητικά πετρώματα μπορεί να προστεθεί πολύ χρώμα σ’ ένα χώρο, είτε αυτός είναι κατάστημα, είτε κατοικία, δημιουργώντας ένα πιο ευχάριστο και εντυπωσιακό περιβάλλον. Ιδιαίτερα, στην περίπτωση των κατοικιών, όπου οι περισσότεροι ενδιαφέρονται για κατασκευές υψηλής ποιότητας, τα διακοσμητικά πετρώματα βρίσκουν σήμερα ευρύτατη εφαρμογή. Και αυτό, γιατί το σπίτι αντιμετωπίζεται ως ένας χώρος μέσα στον οποίο τα άτομα αναζητούν την ασφάλεια και τη θαλπωρή που δεν μπορούν να βρουν στον εξωτερικό κοινωνικό περίγυρο. Από την άλλη μεριά, μια κατοικία καλής ποιότητας γίνεται ο χώρος, όπου ο άνθρωπος αποφασίζει να ζήσει όλη του τη ζωή. Γι’ αυτό και η επιλογή των οικοδομικών υλικών και των υλικών εσωτερικής διακόσμησης γίνεται πλέον και με κριτήριο την ανθεκτικότητά τους στη διάρκεια του χρόνου.
Αν σε όλα αυτά προσθέσει κανείς και το γεγονός ότι ο σύγχρονος άνθρωπος χρησιμοποιεί το περιβάλλον της κατοικίας του ως μέσο προσωπικής προβολής και καταξίωσης μέσα στο κοινωνικό περιβάλλον, είναι φυσικό να αναζητά φυσικά ανθεκτικά υλικά που χαρακτηρίζονται από κάποια πρωτοτυπία και ιδιαιτερότητα, υλικά δηλαδή σαν το μάρμαρο και τις άλλες διακοσμητικές πέτρες. Μερικές από τις κυριότερες εφαρμογές του μαρμάρου και των άλλων διακοσμητικών πετρωμάτων στις σύγχρονες κατασκευές περιγράφονται παρακάτω:
Α. Δαπεδοστρώσεις
Η χρήση διακοσμητικών πετρωμάτων στις δαπεδοστρώσεις (εσωτερικών ή εξωτερικών χώρων) είναι πολύ διαδεδομένη και υπάρχουν εντυπωσιακές εφαρμογές σε πολυτελείς ή απλές, ιδιωτικές ή δημόσιες κατασκευές που αποτελούν πραγματικά αριστουργήματα τέχνης. Παράλληλα, έχει δημιουργηθεί η ανάγκη ύπαρξης προδιαγραφών για την κατασκευή δαπεδοστρώσεων με μάρμαρα ή άλλα διακοσμητικά πετρώματα, ώστε να εξασφαλίζεται πάνω απ’ όλα η ασφάλεια της κατασκευής. Δυστυχώς, τέτοιες προδιαγραφές στη χώρα μας δεν έχουν καθιερωθεί μέχρι σήμερα με αποτέλεσμα να υπάρχουν και πολλές κακοτεχνίες.
Συνδυάζοντας δύο ή περισσότερους τύπους μαρμάρου, γρανίτη ή άλλης πέτρας, ο κατασκευαστής μπορεί να «παίξει» με τα χρώματα και τα σχέδια και να προσφέρει έργα υψηλής αισθητικής, ανθεκτικά στο χρόνο και προικισμένα με μοναδική φυσική ομορφιά. Αρκετές ποικιλίες διακοσμητικών πετρωμάτων είναι κατάλληλες για δαπεδοστρώσεις, κυρίως εσωτερικών χώρων.Η επιλογή του υλικού γίνεται κάθε φορά, ανάλογα με την εφαρμογή για την οποία προορίζεται, με βάση τις φυσικομηχανικές ιδιότητές του που καθορίζουν ουσιαστικά τη συμπεριφορά του σ’ ένα συγκεκριμένο χώρο. Είναι γνωστό ότι τα δάπεδα μπορούν να αλλοιωθούν και φθαρούν σημαντικά ανάλογα με το χώρο και τη συχνότητα χρήσης τους. Έτσι, τα χρησιμοποιούμενα στις δαπεδοστρώσεις φυσικά πετρώματα θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά στην επιφανειακή τριβή, ενώ όταν χρησιμοποιούνται δύο ή περισσότεροι διαφορετικοί τύποι μαρμάρων για τη δημιουργία μιας διακοσμητικής σύνθεσης στη δαπεδόστρωση , θα πρέπει τα μάρμαρα να έχουν ίδιο βαθμό σκληρότητας και η σκληρότητα να είναι ομοιόμορφη σ’ ολόκληρη την επιφάνειά τους. Επιπλέον, πριν την επιλογή των υλικών πρέπει να εκτελούνται απαραίτητα ορισμένες δοκιμές όπως π.χ. για αντοχή στην κρούση, αντοχή στη θλίψη, αντοχή στη φθορά από τριβή κ.ά.
Β. Εσωτερικές επενδύσεις
Στη διακόσμηση εσωτερικών χώρων το μάρμαρο και τα άλλα φυσικά πετρώματα είναι υλικά που μπορούν να ανταποκριθούν άριστα σε όλες τις αισθητικές απαιτήσεις και να συνδυαστούν θαυμάσια με το ξύλο, το γυαλί ή οποιοδήποτε άλλο υλικό, για να δώσουν εντυπωσιακές συνθέσεις. Εδώ, επειδή το υλικό δεν επηρεάζεται από τις καιρικές συνθήκες, είναι σημαντικά τα αισθητικά του χαρακτηριστικά όπως το χρώμα με τους ποικίλους τόνους του, τα σχέδια των φλεβών κ.ά. Γι’ αυτό, για τη διακόσμηση εσωτερικών χώρων μπορούν να χρησιμοποιηθούν και μάρμαρα με φυσικά ελαττώματα που επιδιορθώνονται όμως με προσοχή πριν ή μετά την τοποθέτηση των πλακών τους. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα εσωτερικών επενδύσεων που χρησιμοποιήθηκαν με τη χρήση μαρμάρων υψηλής διακοσμητικής αξίας, αλλά με πολύ μικρή συνοχή. Τα μάρμαρα αυτά επιδιορθώνονται συνήθως με στοκάρισμα και τοποθετούνται στις επιφάνειες που πρόκειται να επενδυθούν με κατάλληλες συγκολλητικές ουσίες, καθώς και με ειδικά στηρίγματα. Έτσι, σ’ αυτό τον τομέα εφαρμογής των διακοσμητικών πετρωμάτων δεν υπάρχουν ιδιαίτεροι περιορισμοί και μπορούν να χρησιμοποιηθούν όλοι οι τύποι των μαρμάρων, γρανιτών και συγγενών πετρωμάτων, ακόμα και τα έγχρωμα μάρμαρα που παρουσιάζουν απόλυτη ομογένεια.
Οι πλάκες των πετρωμάτων που χρησιμοποιούνται στις εσωτερικές επενδύσεις έχουν τη νια επιφάνεια λειασμένη και στιλβωμένη και την άλλη ακατέργαστη με επιμήκεις αυλακώσεις που διευκολύνουν τη συγκόλληση και συγκράτησή της πάνω στην επιφάνεια που επενδύεται. Οι αρμοί μεταξύ των πλακών είναι συνήθως κλειστοί, γεγονός που προϋποθέτει προσεκτικό έλεγχο των πλακών σ’ ότι αφορά τις διαστάσεις, το ορθογώνιο σχήμα και την επιπεδότητα των επιφανειών τους. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι αρμοί είναι συνεχόμενοι και κατά την οριζόντια και κατά την κατακόρυφη έννοια.
Όταν οι πλάκες έχουν ομοιόμορφα νερά, μπορούν να συνδυαστούν μεταξύ τους με κανονική συμμετρία. Όταν τα μάρμαρα διατέμνονται από άφθονα φλεβίδια, μπορούν να δημιουργηθούν περίτεχνα σχέδια στην επιφάνεια του τοίχου όπως ρομβοειδή ή άλλα συμμετρικά σχήματα. Επίσης, θαυμάσιες συνθέσεις μπορούν να επιτευχθούν με πλάκες διαφορετικών διαστάσεων ή και με μικρά κομμάτια μαρμάρου. Οι πλάκες μαρμάρου που χρησιμοποιούνται σε εσωτερικές επενδύσεις έχουν συνήθως πάχος από 6 έως 20mm.
Γ. Χώροι υγιεινής
Στην αρχαιότητα τα λουτρά των Αιγυπτίων, των Ελλήνων και των Ρωμαίων ήταν χώροι μεγαλοπρεπείς και πολυτελείς. Σήμερα, φαίνεται να ξαναγυρίζουμε σ’ εκείνη την παλιά αντίληψη που ήθελε το μπάνιο χώρο πολυτελή και όχι ένα άβολο και κρύο χώρο. Έτσι, η αγορά κατακλύζεται από μια μεγάλη ποικιλία υλικών ποιότητας για τα μπάνια όπως κεραμικά πλακίδια και μάρμαρα, καθώς και άλλα διακοσμητικά στοιχεία.
Ανάμεσα στα υλικά αυτά, το μάρμαρο σε μεγάλες πλάκες ή μικρά πλακίδια, κατέχει μια ξεχωριστή θέση για την κάλυψη των επιφανειών. Με την ποικιλία των χρωμάτων του και τη μεγάλη αντοχή του είναι πολύ ιδανικό υλικό για τη δημιουργία ενός μπάνιου ευχάριστου και χαρούμενου. Όμως το μάρμαρο δε χρησιμοποιείται μόνο για πλάκες για το δάπεδο και τους τοίχους του μπάνιου. Είναι θαυμάσιο υλικό, για την κατασκευή εντυπωσιακών νιπτήρων, πάγκων, ραφιών, λαβομάνων κ.ά. Το νερό, η υγρασία και οι μεταβολές της θερμοκρασίας που χαρακτηρίζουν τις συνθήκες στο χώρο του μπάνιου, απαιτούν προσεκτική επιλογή των υλικών. Το μάρμαρο, ως φυσικό υλικό συμπεριφέρεται άριστα σ’ αυτές τις συνθήκες, γι’ αυτό και δικαιολογημένα θεωρείται το καλύτερο υλικό για τέτοιους χώρους.
Δ. Τζάκια
Η διακόσμηση του τζακιού με πέτρα χρονολογείται από την εποχή της Αναγέννησης. Διάσημοι γλύπτες και αρχιτέκτονες έχουν διαπρέψει ως σχεδιαστές και κατασκευαστές τζακιών, χρησιμοποιώντας για τις δημιουργίες τους την πέτρα. Σήμερα, το μάρμαρο και η πέτρα παραμένουν τα βασικά υλικά επένδυσης για τα τζάκια και ικανοποιούν κατά το καλύτερο τρόπο τις αισθητικές και διακοσμητικές ανάγκες του χρήστη.
Λευκά και χρωματιστά μάρμαρα, τραβερτίνης, πωρόλιθος, γρανίτης, ακόμα και όνυχας, είναι τα υλικά που χρησιμοποιούνται περισσότερο και μπορούν να δώσουν εντυπωσιακές κατασκευές που συνδυάζονται θαυμάσια με την υπόλοιπη διακόσμηση του χώρου, δημιουργώντας ένα τέλειο εσωτερικό σύνολο. Εκτός από τις πολυτελείς κατασκευές υπάρχουν και πιο απλά πέτρινα τζάκια με μεγαλύτερη ελευθερία και ποικιλία στις φόρες και στη διακόσμησή τους. Στην αγορά μπορεί να βρει κανείς μια τεράστια ποικιλία τζακιών που μπορούν να δώσουν εξαιρετικές αρχιτεκτονικές λύσεις σε όσους ασχολούνται με τη διακόσμηση εσωτερικών χώρων.
Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου σε συνδυασμό με την εξέλιξη της τεχνολογίας στην κατεργασία της πέτρας που οδήγησε σε χαμηλότερα κοστολόγια, έκαναν το πέτρινο τζάκι προσιτό σε περισσότερο κόσμο, αναδεικνύοντάς το πάλι ως έμβλημα του σπιτιού και της οικογένειας, ένα συμβολισμό που διατηρείται αναλλοίωτος από την αρχαιότητα.
Ε. Σκάλες
Η λειτουργικότητα, η αντοχή και η πολυτέλεια του φυσικού πετρώματος, σπάνια συγκεντρώνονται σ’ ένα και μόνο υλικό. Και οι σκάλες που από τη φύση τους εξυπηρετούν κάποιο συγκεκριμένο σκοπό και δεν είναι απλά στοιχεία που τοποθετούνται σ’ ένα χώρο για να συμπληρώσουν τη διακόσμησή του, έχουν απόλυτη ανάγκη από τις τρεις παραπάνω ιδιότητες. Ωστόσο, δεν θεωρούνται όλα τα φυσικά πετρώματα κατάλληλα για να χρησιμοποιηθούν στην κατασκευή μιας σκάλας. Επειδή οι σκάλες αλλοιώνονται και φθείρονται γρήγορα από την έντονη χρήση, πρέπει τα πετρώματα που θα χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή τους να είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά στην επιφανειακή τριβή.
Επίσης, για την επιλογή των πετρωμάτων που προορίζονται για τέτοιες εφαρμογές, πρέπει να εξετάζονται η αντοχή στην κρούση, η αντοχή στην κάμψη και η αντοχή στη θλίψη μετά από παγετό. Ειδικά, η τελευταία δοκιμή πρέπει να πραγματοποιείται απαραίτητα σε πετρώματα που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για εξωτερικές σκάλες, γιατί είναι εκτεθειμένες άμεσα στις καιρικές συνθήκες και στις πιθανές απότομες θερμοκρασιακές μεταβολές. Επίσης, όταν η σκάλα κατασκευάζεται χωρίς ρίχτια, με πατήματα που στηρίζονται σε μεταλλική ή άλλη κατασκευή, το μάρμαρο που θα χρησιμοποιηθεί πρέπει να παρουσιάζει και πολύ υψηλή αντοχή στην κάμψη.
Τέλος, επειδή οι σκάλες λερώνονται πολύ ευκολότερα εξαιτίας της συχνής χρήσης, πρέπει να επιλέγονται όσο το δυνατόν πιο συμπαγή και ομογενή πετρώματα. Βέβαια, σε σκάλες όπου η κυκλοφορία είναι περιορισμένη και τα σκαλοπάτια προστατεύονται με χαλιά, τα κριτήρια επιλογής των φυσικών πετρωμάτων είναι πιο ελαστικά και δεν ισχύουν τόσο οι περιορισμοί, ιδιαίτερα για την κατασκευή των ριχτιών και των πλαϊνών της σκάλας
.Το μάρμαρο είναι υλικό που χρησιμοποιείται ευρύτατα στην κατασκευή μιας σκάλας, εξωτερικής ή εσωτερικής. Οι αρχιτέκτονες και διακοσμητές έχουν στη διάθεσή τους μια μεγάλη ποικιλία μαρμάρων που μπορούν να χρησιμοποιήσουν και να πετύχουν κατασκευές ανθεκτικές στο χρόνο και ταυτόχρονα εντυπωσιακές από αισθητική άποψη. Σήμερα, υπάρχουν ωραιότατες κατασκευές που συνδυάζουν την άψογη αισθητική με τη στερεότητα και την ασφάλεια που προσφέρει το μάρμαρο που, τόσο σε μοντέρνες όσο και σε κλασικές παραδοσιακές κατασκευές, έχει αποδείξει ότι υπερέχει σε σχέση με άλλα υλικά όπως το μέταλλο και το ξύλο.
Σχετικά με το χρώμα των μαρμάρων προτιμώνται συνήθως οι ανοιχτές αποχρώσεις, τόσο από άποψη αισθητικής όσο και από πρακτική άποψη, γιατί τα σκουρόχρωμα μάρμαρα ξεθωριάζουν στα σημεία που παθαίνουν τη μεγαλύτερη φθορά από τα πατήματα των διερχομένων, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα αντιαισθητικό λέκιασμα μετά την πάροδο λίγων μηνών από την κατασκευή της σκάλας.
Στ. Έπιπλα
Οι σχεδιαστές και κατασκευαστές επίπλων έχουν ξαναγυρίσει στο μάρμαρο και στην πέτρα με νέες ιδέες. Παρουσιάζουν έπιπλα από πέτρα με μοντέρνα γραμμή και νέα σχήματα, με ζωηρά και έντονα χρώματα που μπορούν να προσφέρουν εξαιρετικές διακοσμητικές λύσεις στο σύγχρονο σπίτι.
Πρωτοπορούν στο τομέα αυτό οι Ιταλοί σχεδιαστές, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και θαυμάσια ελληνικά σχέδια επίπλων από πέτρα. Πολλοί δημιουργοί έχουν ξεφύγει από τα κλασικά πρότυπα και δίνουν στα έπιπλα από πέτρα μια νέα λειτουργικότητα. Σε πολλές περιπτώσεις το μάρμαρο συνδυάζεται με άλλα υλικά όπως είναι το γυαλί, το μέταλλο, το ξύλο (λακαρισμένο ή όχι), με εντυπωσιακά αποτελέσματα. Σε άλλες περιπτώσεις υπάρχει έντονη ευαισθησία για οτιδήποτε παλιό, με αποτέλεσμα να κατασκευάζονται κομψότατα πέτρινα έπιπλα ως αντίγραφα π.χ. αρχαίων Ρωμαϊκών τραπεζιών με κεντρικό πόδι – στήριγμα, κονσόλες του Λουδοβίκου του 16ου κ.ά.
Επίσης, δημιουργούνται όμορφα τραπεζάκια καφενείου με τη μαρμάρινη πλάκα και τα μεταλλικά πόδια, αλλά προσαρμοσμένα στις αρχές του σύγχρονου σχεδιασμού. Ακόμη, είναι της μόδας παλιά αντικείμενα καθημερινής χρήσης να ενσωματώνονται σε σύγχρονα έπιπλα όπως π.χ. τα μεταλλικά πόδια μιας παλιάς ραπτομηχανής μπορούν, σε συνδυασμό με μια λευκή πλάκα μαρμάρου, να δώσουν ένα αξιοπρόσεκτο έπιπλο. Το μαρμάρινο έπιπλο κατακτά συνεχώς μεγαλύτερο μερίδιο στη διακόσμηση του σύγχρονου σπιτιού και έρχεται να βοηθήσει στο να δημιουργηθεί το ζεστό περιβάλλον που θα εκφράζει το χρήστη.
Ζ. Θερμαντικές μονάδες
Μαρμάρινες πλάκες ειδικών διαστάσεων χρησιμοποιούνται τελευταία σε θερμαντικά συστήματα, αφού παρουσιάζουν υψηλή θερμοσυσσωρευτική ικανότητα και μπορούν να μεταδώσουν τη θερμότητα με ακτινοβολία. Το αποτέλεσμα είναι η ομοιόμορφη θέρμανση, η υγιεινή ατμόσφαιρα και η εξοικονόμηση ενέργειας.
Η. Άλλα καλλιτεχνήματα
Αντίγραφα κλασικών γλυπτών έργων, μνημεία, εκκλησιαστικά έργα και σιντριβάνια είναι ορισμένες από τις σύγχρονες εφαρμογές. Στα καλλιτεχνήματα από μάρμαρο και πέτρα περιλαμβάνεται επίσης μια μεγάλη ποικιλία μικροαντικειμένων διακοσμητικών ή καθημερινής χρήσης (π.χ. εμβλήματα), καθώς και αντικείμενα διαμόρφωσης εξωτερικών χώρων που βασίζονται κυρίως σε παραδοσιακά πρότυπα όπως για παράδειγμα πέτρινες κρήνες και ένθετα στοιχεία για λιθοδομές ή δαπεδοστρώσεις. Οι κρήνες από φυσική πέτρα ή λευκό μάρμαρο που ταιριάζει με την καθαρή και κρυστάλλινη εμφάνιση του νερού, τα ένθετα διακοσμητικά στοιχεία με παραδοσιακές επιρροές κ.ά., μπορούν να προσφέρουν εντυπωσιακά αποτελέσματα στην οργάνωση υπαίθριων χώρων.
Επίσης, η πέτρα και ιδιαίτερα το μάρμαρο είναι τα ιδανικά υλικά για τη δημιουργία ορισμένων αντικειμένων χρήσιμων και λειτουργικών με αναπτυγμένη αισθητική αξία. Βιβλιοστάτες, διακοσμητικοί καθρέπτες, χαρτοθήκες, φωτιστικά, διακοσμητικές ανάγλυφες πλάκες, είναι μερικά από τα αντικείμενα που μπορούν να κατασκευαστούν με μάρμαρο, για μια εντυπωσιακή διακόσμηση εσωτερικών χώρων.
Σήμερα, στην αγορά υπάρχει μια τεράστια ποικιλία καλλιτεχνημάτων από μάρμαρο και πέτρα, καθώς πολλές επιχειρήσεις μαρμάρου δραστηριοποιούνται σ’ αυτό τον τομέα με μεγάλο πάθος, σε αρκετές περιπτώσεις με τη συνεργασία αρχιτεκτόνων, καλλιτεχνών και σχεδιαστών. Έτσι, η εφευρετικότητα του μελετητή και η επιδεξιότητα του τεχνίτη, η γνώση με την πείρα, προσφέρουν αντικείμενα υψηλής αισθητικής αξίας, απόλυτα λειτουργικά και σε προσιτές τιμές που μπορούν να ικανοποιήσουν οποιαδήποτε απαίτηση.
Θ. Λιθοστρώσεις – Πλακοστρώσεις
Η χρήση της πέτρας στη λιθόστρωση των δρόμων ήταν ιδιαίτερα διαδομένη τα παλαιότερα χρόνια σε ολόκληρη την Ελλάδα και υπάρχουν πολλοί πέτρινοι δρόμοι που ακόμη και σήμερα διατηρούνται. Τα λιθόστρωτα δρομάκια πολλών χωριών, αλλά και μεγάλων πόλεων, καθώς και τα όμορφα καλντερίμια των νησιών, αποτελούν ένα θαυμάσιο δείγμα αξιοποίησης με τον καλύτερο τρόπο των φυσικών πετρωμάτων του τόπου.
Η ανάγκη για καλύτερη ποιότητα ζωής στα μεγάλα, αλλά και στα μικρότερα αστικά κέντρα, επιβάλλει και σήμερα τη χρησιμοποίηση σε λιθοστρώσεις ή πλακοστρώσεις της φυσικής πέτρας, του παραδοσιακού αυτού υλικού που ομορφαίνει οποιαδήποτε κατασκευή.
Στα έργα διαμόρφωσης αστικών χώρων (π.χ. πάρκα, πλατείες, πεζοδρόμια κ.ά.) χρησιμοποιούνται σχιστόλιθοι, σκληρά ασβεστολιθικά πετρώματα, μάρμαρα, γρανίτες κ.ά., σε σχήματα κυβικής ή ορθογώνιας διατομής και ποικίλων διαστάσεων. Συνήθως, η επάνω πλευρά των πλακών είναι κατεργασμένη (κομμένη στην περίπτωση του γρανίτη, σκαπιτσαριστή ή χτενιστή στην περίπτωση των ασβεστολιθικών πετρωμάτων), ενώ η μη ορατή πλευρά παραμένει ακατέργαστη. Οι πέτρες που χρησιμοποιούνται σε τέτοιες εφαρμογές πρέπει να είναι γερές, χωρίς ρωγμές, να μη θρυμματίζονται, να είναι χωρίς νερά και να έχουν υψηλή αντοχή σε φθορά από τριβή. Τόσο για την κατασκευή λιθόστρωτων όσο και άλλων διακοσμητικών στοιχείων των κοινόχρηστων χώρων, μπορούν να χρησιμοποιούνται πετρώματα διαφορετικών αποχρώσεων τα οποία με κατάλληλους συνδυασμούς δίνουν εντυπωσιακά αποτελέσματα από αισθητική άποψη. Το παιχνίδι των απαλών φυσικών χρωμάτων που γίνεται από πέτρα σε πέτρα, μοιάζει να είναι διαχρονικό και γι’ αυτό αναντικατάστατο.
Αν και υπάρχουν πολλά τεχνητά υλικά που ανταγωνίζονται την πέτρα, αυτή φαίνεται να κερδίζει συνεχώς έδαφος στη διαμόρφωση κοινοχρήστων χώρων όπως σε πάρκα, πλατείες, πεζοδρόμια, πεζοδρόμους κλπ. Ακόμη, τα τεχνητά χρωματισμένα υλικά που χρησιμοποιούνται σήμερα σε παρόμοιες εφαρμογές δεν μπορούν να συγκριθούν με τη φυσική πέτρα, γιατί οι αρχιτέκτονες και κατασκευαστές έχουν διαπιστώσει την υπεροχή της, τόσο από αισθητική όσο και από τεχνική άποψη.
Ι. Εξωτερικές επενδύσεις
Τα τελευταία χρόνια οι αρχιτέκτονες και οι κατασκευαστές επιλέγουν όλο και περισσότερο τα φυσικά διακοσμητικά πετρώματα για την επένδυση των εξωτερικών όψεων των κτιρίων, γιατί αναμφισβήτητα με τα υλικά αυτά πετυχαίνεται καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα από ότι, όταν οι επιφάνειες μένουν γυμνές ή απλά επιχρισμένες.
Έτσι, έχει δημιουργηθεί η ανάγκη ύπαρξης προδιαγραφών για την κατασκευή εξωτερικών επενδύσεων με μάρμαρα ή άλλα διακοσμητικά πετρώματα, ώστε να εξασφαλίζεται πάνω απ’ όλα η ασφάλεια της κατασκευής και να αποκλείονται οι πτώσεις πλακών που μπορεί να προκαλούν σοβαρά ατυχήματα. Δυστυχώς τέτοιες προδιαγραφές στη χώρα μας δεν έχουν καθιερωθεί μέχρι σήμερα, με αποτέλεσμα να υπάρχουν και πολλές κακοτεχνίες. Με την εφαρμογή αυστηρών προδιαγραφών είναι βέβαιο ότι όλες οι εξωτερικές επενδύσεις θα μπορούσαν να παρουσιάζουν όλα τα εχέγγυα της ασφάλειας και έτσι ο κατασκευαστής θα μπορούσε χωρίς ανησυχία να χρησιμοποιεί περισσότερο το μάρμαρο, ώστε να πετυχαίνει, εκτός από μεγαλύτερη θερμική μόνωση και στεγανότητα, διακοσμητικές συνθέσεις που δεν μπορεί να πετύχει με κανένα άλλο υλικό.
Η χρησιμοποίηση του μαρμάρου στις εξωτερικές επενδύσεις παρουσιάζει περισσότερες δυσκολίες από τεχνική άποψη, γιατί προϋποθέτει ειδικές γνώσεις, μεγάλη πείρα και εξειδικευμένες μελέτες. Επιπλέον, στις εξωτερικές επενδύσεις έχουν καθοριστική σημασία οι φυσικομηχανικές ιδιότητες των διακοσμητικών πετρωμάτων, γιατί δεν είναι όλα τα πετρώματα κατάλληλα για τέτοιες εφαρμογές.
Οι βασικές προϋποθέσεις για την κατασκευή μιας τεχνικά και αισθητικά άψογης εξωτερικής επένδυσης είναι δύο:
Α. Η αυστηρή επιλογή των υλικών με βάση τα φυσικομηχανικά τους χαρακτηριστικά όπως είναι η αντοχή σε θλίψη, η αντοχή σε εφελκυσμό, η υδαταπορρόφηση κ.ά. Τα φυσικά πετρώματα παρουσιάζουν διαφορετικές ιδιότητες και δεν είναι εξίσου ανθεκτικά στους παράγοντες φυσικής ή χημικής αποσάθρωσης, στις θερμοκρασιακές μεταβολές ή στην ατμοσφαιρική μόλυνση που συχνά επικρατεί στα μεγάλα αστικά κέντρα. Π.χ. οι απολιθωματοφόροι ασβεστόλιθοι είναι κατάλληλοι για εξωτερικές επενδύσεις, γιατί παρουσιάζουν μικρή αντοχή. Το ίδιο συμβαίνει και με τους οφειτασβεστίτες, τα λατυποπαγή πετρώματα ή τα πετρώματα που περιέχουν θειικά ορυκτά, γιατί διαλύονται ευκολότερα με την επίδραση του νερού. Απεναντίας, πετρώματα που ανταποκρίνονται θαυμάσια στις ιδιαίτερες απαιτήσεις των εξωτερικών επενδύσεων, είναι εκείνα που έχουν συμπαγή κρυσταλλική δομή όπως τα γνήσια μάρμαρα, καθώς και οι περισσότεροι γρανίτες.
Β. Η σωστή μελέτη της εξωτερικής επένδυσης και η σωστή εφαρμογή της. Στη μελέτη που είναι απαραίτητο να προηγείται της κατασκευής, πρέπει να καθορίζονται οι διαστάσεις των πλακών που θα χρησιμοποιηθούν, με σωστή αναλογία μεταξύ της επιφάνειας της πλάκας και του πάχους της, καθώς και το βάρος των πλακών. Επίσης, στη μελέτη πρέπει να περιγράφεται ο τρόπος στήριξης των πλακών που πρέπει να γίνεται με μεταλλικά ανοξείδωτα αγκύρια, καθώς και η μορφή των αρμών.
Γενικά, οι εξωτερικές επενδύσεις δεν πρέπει να κατασκευάζονται με κλειστούς αρμούς, γιατί οι ελαστικές παραμορφώσεις που δημιουργούνται από την εξάσκηση πρόσθετων φορτίων πάνω στον τοίχο, προκαλούν τάσεις στις πλάκες επένδυσης οι οποίες δεν εκτονώνονται, όταν οι αρμοί είναι κλειστοί. Αντίθετα, οι ανοικτοί αρμοί επιτρέπουν μεγαλύτερες ανοχές στις διαστάσεις των πλακών επένδυσης. Στους υπάρχοντες αρμούς του κτιρίου πρέπει να αντιστοιχούν ανάλογοι αρμοί στην επένδυση, αρκετού πλάτους, οριζόντιοι και κατακόρυφοι που προχωρούν σε βάθος, μέχρι το φέροντα τοίχο. Το πλάτος των αρμών πρέπει να κανονίζεται ανάλογα με τις θερμοκρασιακές μεταβολές, με τον τρόπο στήριξης των πλακών και με τις ιδιότητες των υλικών επένδυσης και του τοίχου.
Η μελέτη της ορθομαρμάρωσης πρέπει να παίρνει υπόψη της τις θερμικές διαστολές της κατασκευής, την επίδραση του ανέμου, ακόμη και τους χημικούς παράγοντες που μπορούν ενδεχόμενα να επιδράσουν πάνω στην κατασκευή. Οι μεταβολές της θερμοκρασίας αντιμετωπίζονται με τη στερέωση των πλακών με χαλύβδινα αγκύρια, χωρίς την παρεμβολή τσιμεντοκονιάματος. Με τον τρόπο αυτό αυξάνεται η ελαστικότητα της κατασκευής και αποφεύγεται η δημιουργία μιας συμπαγούς συνέχειας ανάμεσα σε δύο σώματα με διαφορετικό συντελεστή θερμικής διαστολής.
Ο άνεμος θεωρείται ότι αποτελεί το χειρότερο εχθρό της αντοχής των εξωτερικών επενδύσεων μετά το σεισμό. Η πίεση του ανέμου μπορεί να προκαλέσει στρέβλωση ή και ράγισμα των πλακών επένδυσης στα σημεία στήριξής τους, γι’ αυτό και στο στάδιο της μελέτης ανάλογα με τη θέση της κατασκευής, οι υπολογισμοί γίνονται με βάση ειδικούς συντελεστές ασφάλειας.
Τέλος, οι χημικοί παράγοντες που μπορούν να επιδράσουν πάνω σε μια κατασκευή, είναι επίσης αντικείμενο της μελέτης εξωτερικής ορθομαρμάρωσης. Έχει αποδειχτεί ότι τα ανθρακικά πετρώματα προσβάλλονται από διάφορες χημικές ουσίες όπως είναι το διοξείδιο του άνθρακα και το υδρόθειο που περιέρχονται στην ατμόσφαιρα ή στο νερό της βρύσης. Επίσης, είναι καταστρεπτική η δράση ορισμένων οργανικών ουσιών, καθώς και τα καυσαέρια των ποικίλων οχημάτων. Συγκεκριμένα, το υδρόθειο αντιδρά με το νερό και δημιουργεί θειικό οξύ το οποίο διαλύει τους κρυστάλλους του ανθρακικού ασβεστίου. Ακόμη, όταν νερό έρθει σε επαφή με σιδηροπυρίτη που πιθανόν να περιέχεται στο πέτρωμα, σχηματίζεται υδροξείδιο του σιδήρου, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται κηλίδες σκουριάς στην επιφάνεια των διακοσμητικών πετρωμάτων. Το διοξείδιο του άνθρακα είναι λιγότερο επικίνδυνο από το υδρόθειο, αλλά προκαλεί και αυτό προβλήματα στην επιφάνεια των μαρμάρινων πλακών. Μαζί με το νερό της βροχής σχηματίζει ανθρακικό οξύ που διαβρώνει σταδιακά τα ανθρακικά συστατικά τους. Η επίδραση αυτή περιορίζεται σημαντικά, αν η επιφάνεια των πλακών επαλειφθεί με προστατευτικό υλικό (π.χ. οξαλικό οξύ).
Επομένως, η σωστή και ακριβής μελέτη ορθομαρμάρωσης και στη συνέχεια η επιμελημένη κατασκευή σύμφωνα με τους κανόνες της επιστήμης και της τέχνης, μπορούν να δώσουν μια εξωτερική επένδυση καλαίσθητη και ανθεκτική στο χρόνο. Η επεξεργασία της επιφάνειας των πλακών μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους, ανάλογα με τις αρχιτεκτονικές απαιτήσεις της κατασκευής.